فصل 13
1 پسر حکیم تأدیب پدر خود را اطاعت‌می‌کند، اما استهزاکننده تهدید را نمی‌شنود.
2 مرد از میوه دهانش نیکویی را می‌خورد، اما جان خیانتکاران، ظلم را خواهد خورد.
3 هر که دهان خود را نگاه دارد جان خویش را محافظت نماید، اما کسی که لبهای خود را بگشاید هلاک خواهد شد.
4 شخص کاهل آرزو می‌کند و چیزی پیدا نمی‌کند. اما شخص زرنگ فربه خواهد شد.
5 مرد عادل از دروغ گفتن نفرت دارد، اما شریر رسوا و خجل خواهد شد.
6 عدالت کسی را که در طریق خود کامل است محافظت می‌کند، اما شرارت، گناهکاران را هلاک می‌سازد.
7 هستند که خود را دولتمند می‌شمارند و هیچ ندارند، و هستند که خویشتن را فقیر می‌انگارند و دولت بسیار دارند.
8 دولت شخص فدیه جان او خواهد بود، اما فقیر تهدید را نخواهد شنید.
9 نور عادلان شادمان خواهد شد، اما چراغ شریران خاموش خواهد گردید.
10 از تکبّر جز نزاع چیزی پیدا نمی‌شود، اما با آنانی که پند می‌پذیرند حکمت است.
11 دولتی که از بطالت پیدا شود در تناقص می‌باشد، اما هر که به دست خود اندوزد در تزاید خواهد بود.
12 امیدی که در آن تعویق باشد باعث بیماری دل است، اما حصول مراد درخت حیات می‌باشد.
13 هر که کلام را خوار شمارد خویشتن را هلاک می‌سازد، اما هر که از حکم می‌ترسد ثواب خواهد یافت.
14 تعلیم مرد حکیم چشمه حیات است، تا از دامهای مرگ رهایی دهد.
15 عقل نیکو نعمت را می‌بخشد، اما راه خیانتکاران، سخت است.
16 هر شخص زیرک با علم عمل می‌کند، اما احمق حماقت را منتشر می‌سازد.
17 قاصد شریر در بلا گرفتار می‌شود، اما رسول امین شفا می‌بخشد.
18 فقر و اهانت برای کسی است که تأدیب را ترک نماید، اما هر که تنبیه را قبول کند محترم خواهد شد.
19 آرزویی که حاصل شود برای جان شیرین است، اما اجتناب از بدی، مکروه احمقان می‌باشد.
20 با حکیمان رفتار کن و حکیم خواهی شد، اما رفیق جاهلان ضرر خواهد یافت.
21 بلا گناهکاران را تعاقب می‌کند، اما عادلان، جزای نیکو خواهند یافت.
22 مرد صالح پسران پسران را ارث خواهد داد، و دولتِ گناهکاران برای عادلان ذخیره خواهد شد.
23 در مزرعه فقیران خوراک بسیار است، اما هستند که از بی‌انصافی هلاک می‌شوند.
24 کسی که چوب را باز دارد، از پسر خویش‌نفرت می‌کند، اما کسی که او را دوست می‌دارد او را به سعی تمام تأدیب می‌نماید.
25 مرد عادل برای سیری جان خود می‌خورد، اما شکم شریران محتاج خواهد بود.
فصل 12
1 هر که تأدیب را دوست می‌دارد معرفت را دوست می‌دارد، اما هر که از تنبیه نفرت کند وحشی است.
2 مرد نیکو رضامندی خداوند را تحصیل می‌نماید، اما او صاحب تدبیر فاسد را ملزم خواهد ساخت.
3 انسان از بدی استوار نمی‌شود، اما ریشه عادلان جنبش نخواهد خورد.
4 زن صالحه تاج شوهر خود می‌باشد، اما زنی که خجل سازد مثل پوسیدگی در استخوانهایش می‌باشد.
5 فکرهای عادلان انصاف است، اما تدابیر شریران فریب است.
6 سخنان شریران برای خون در کمین است، اما دهان راستان ایشان را رهایی می‌دهد.
7 شریران واژگون شده، نیست می‌شوند، اما خانه عادلان برقرار می‌ماند.
8 انسان برحسب عقلش ممدوح می‌شود، اما کج‌دلان خجل خواهند گشت.
9 کسی که حقیر باشد و خادم داشته باشد، بهتر است از کسی که خویشتن را برافرازد و محتاج نان باشد.
10 مرد عادل برای جان حیوان خود تفکّر می‌کند، اما رحمتهای شریران ستم‌کیشی است.
11 کسی که زمین خود را زرع کند از نان سیر خواهد شد، اما هر که اباطیل را پیروی نماید ناقص‌العقل است.
12 مرد شریر به شکار بدکاران طمع می‌ورزد، اما ریشه عادلان میوه می‌آورد.
13 در تقصیر لبها دام مهلک است، اما مرد عادل از تنگی بیرون می‌آید.
14 انسان از ثمره دهان خود از نیکویی سیر می‌شود، و مکافات دست انسان به او ردّ خواهد شد.
15 راه احمق در نظر خودش راست است، اما هر که نصیحت را بشنود حکیم است.
16 غضب احمق فوراً آشکار می‌شود، اما خردمند خجالت را می‌پوشاند.
17 هر که به راستی تنطّق نماید عدالت را ظاهر می‌کند، و شاهد دروغ، فریب را.
18 هستند که مثل ضرب شمشیر حرفهای باطل می‌زنند، اما زبان حکیمان شفا می‌بخشد.
19 لب راستگو تا به ابد استوار می‌ماند، اما زبان دروغگو طرفۀالعینی است.
20 در دل هر که تدبیر فاسد کند فریب است، اما مشورت‌دهندگانِ صلح را شادمانی است.
21 هیچ بدی به مرد صالح واقع نمی‌شود، اما شریران از بلا پُر خواهند شد.
22 لبهای دروغگو نزد خداوند مکروه است، اما عاملان راستی پسندیده او هستند.
23 مرد زیرک علم را مخفی می‌دارد، اما دل احمقان حماقت را شایع می‌سازد.
24 دست شخص زرنگ سلطنت خواهد نمود، اما مرد کاهل بندگی خواهد کرد.
25 کدورت دل انسان، او را منحنی می‌سازد، اما سخن نیکو او را شادمان خواهد گردانید.
26 مرد عادل برای همسایه خود هادی می‌شود، اما راه شریران ایشان را گمراه می‌کند.
27 مرد کاهل شکار خود را بریان نمی‌کند، اما زرنگی، توانگری گرانبهای انسان است.
28 در طریق عدالت حیات است، و در گذرگاههایش موت نیست.
فصل 11
1 ترازوی با تقلّب نزد خداوند مکروه است، اما سنگ تمام پسندیده او است.
2 چون تکبّر می‌آید خجالت می‌آید، اماحکمت با متواضعان است.
3 کاملیتِ راستان ایشان را هدایت می‌کند، اما کجی خیانتکاران ایشان را هلاک می‌سازد.
4 توانگری در روز غضب منفعت ندارد، اما عدالت از موت رهایی می‌بخشد.
5 عدالت مرد کامل طریق او را راست می‌سازد، اما شریر از شرارت خود هلاک می‌گردد.
6 عدالت راستان ایشان را خلاصی می‌بخشد، اما خیانتکاران در خیانت خود گرفتار می‌شوند.
7 چون مرد شریر بمیرد امید او نابود می‌گردد، و انتظار زورآوران تلف می‌شود.
8 مرد عادل از تنگی خلاص می‌شود و شریر به جای او می‌آید.
9 مرد منافق به دهانش همسایه خود را هلاک می‌سازد، و عادلان به معرفت خویش نجات می‌یابند.
10 از سعادتمندی عادلان، شهر شادی می‌کند، و از هلاکت شریران ابتهاج می‌نماید.
11 از برکت راستان، شهر مرتفع می‌شود، اما از دهان شریران منهدم می‌گردد.
12 کسی که همسایه خود را حقیر شمارد ناقص‌العقل می‌باشد، اما صاحب فطانت ساکت می‌ماند.
13 کسی که به نَمّامی گردش می‌کند، سرّها را فاش می‌سازد، اما شخص امین‌دل، امر را مخفی می‌دارد.
14 جایی که تدبیر نیست مردم می‌افتند، اما سلامتی از کثرت مشیران است.
15 کسی که برای غریب ضامن شود البته ضرر خواهد یافت، و کسی که ضمانت را مکروه دارد ایمن می‌باشد.
16 زن نیکوسیرت عزّت را نگاه می‌دارد، چنانکه زورآوران دولت را محافظت می‌نمایند.
17 مرد رحیم به خویشتن احسان می‌نماید، اما مرد ستم‌کیش جسد خود را می‌رنجاند.
18 شریر اجرت فریبنده تحصیل می‌کند، اما کارنده عدالت مزد حقیقی را.
19 چنانکه عدالت مؤدّی به حیات است، همچنین هر که شرارت را پیروی نماید او را به موت می‌رساند.
20 کج خلقان نزد خداوند مکروهند، اما کاملان طریق پسندیده او می‌باشند.
21 یقیناً شریر مبرّا نخواهد شد، اما ذریت عادلان نجات خواهند یافت.
22 زن جمیله بی‌عقل حلقه زرّین است در بینی گراز.
23 آرزوی عادلان نیکویی محض است، اما انتظار شریران، غضب می‌باشد.
24 هستند که می‌پاشند و بیشتر می‌اندوزند؛ و هستند که زیاده از آنچه شاید، نگاه می‌دارند اما به نیازمندی می‌انجامد.
25 شخص سخی فربه می‌شود، و هر که سیراب می‌کند خود نیز سیراب خواهد گشت.
26 هر که غلّه را نگاه دارد مردم او را لعنت خواهند کرد، اما بر سر فروشنده آن برکت خواهد بود.
27 کسی که نیکویی را بطلبد رضامندی را می‌جوید، و هر که بدی را بطلبد بر او عارض خواهد شد.
28 کسی که بر توانگری خود توکّل کند، خواهد افتاد، اما عادلان مثل برگ سبز شکوفه خواهند آورد.
29 هر که اهل خانه خود را برنجاند نصیب اوباد خواهد بود، و احمق بنده حکیم‌دلان خواهد شد.
30 ثمره مرد عادل درخت حیات است، و کسی که جانها را صید کند حکیم است.
31 اینک مرد عادل بر زمین جزا خواهد یافت، پس چند مرتبه زیاده مرد شریر و گناهکار.
فصل 10
1 امثال سلیمان: پسر حکیم پدر خود را مسرور می‌سازد، اما پسر احمق باعث حزن مادرش می‌شود.
2 گنجهای شرارت منفعت ندارد، اما عدالت از موت رهایی می‌دهد.
3 خداوند جان مرد عادل را نمی‌گذارد گرسنه بشود، اما آرزوی شریران را باطل می‌سازد.
4 کسی که به دست سست کار می‌کند فقیر می‌گردد، اما دست چابک غنی می‌سازد.
5 کسی که در تابستان جمع کند پسر عاقل است، اما کسی که در موسم حصاد می‌خوابد، پسر شرم آورنده است.
6 بر سر عادلان برکت‌ها است، اما ظلم دهان شریران را می‌پوشاند.
7 یادگار عادلان مبارک است، اما اسم شریران خواهد گندید.
8 دانا دل، احکام را قبول می‌کند، اما احمق پرگو تلف خواهد شد.
9 کسی که به راستی راه رود، در امنیت سالک گردد، و کسی که راه خود را کج می‌سازد آشکار خواهد شد.
10 هر که چشمک می‌زند الم می‌رساند، اما احمق پرگو تلف می‌شود.
11 دهان عادلان چشمه حیات است، اما ظلم دهان شریران را می‌پوشاند.
12 بغض نزاعها می‌انگیزاند، اما محبت هر گناه را مستور می‌سازد.
13 در لبهای فطانت پیشگان حکمت یافت می‌شود، اما چوب به جهت پشت مرد ناقص العقل است.
14 حکیمان علم را ذخیره می‌کنند، اما دهان احمق نزدیک به هلاکت است.
15 اموال دولتمندان شهر حصاردار ایشان می‌باشد، اما بینوایی فقیران هلاکت ایشان است.
16 عمل مرد عادل مؤدّی به حیات است، اما محصول شریر به گناه می‌انجامد.
17 کسی که تأدیب را نگاه دارد در طریق حیات است، اما کسی که تنبیه را ترک نماید گمراه می‌شود.
18 کسی که بغض را می‌پوشاند دروغگو می‌باشد. کسی که بهتان را شیوع دهد احمق است.
19 کثرت کلام از گناه خالی نمی‌باشد، اما آنکه لبهایش را ضبط نماید عاقل است.
20 زبان عادلان نقره خالص است، اما دل شریران لاشَی‌ءْ می‌باشد.
21 لبهای عادلان بسیاری را رعایت می‌کند، اما احمقان از بی‌عقلی می‌میرند.
22 برکت خداوند دولتمند می‌سازد، و هیچ زحمت بر آن نمی‌افزاید.
23 جاهل در عمل بد اهتزاز دارد، و صاحب فطانت در حکمت.
24 خوف شریران به ایشان می‌رسد، و آرزوی عادلان به ایشان عطا خواهد شد.
25 مثل گذشتن گردباد، شریر نابود می‌شود، اما مرد عادل بنیاد جاودانی است.
26 چنانکه سرکه برای دندان و دود برای چشمان است، همچنین است مرد کاهل برای آنانی که او را می‌فرستند.
27 ترس خداوند عمر را طویل می‌سازد، اما سالهای شریران کوتاه خواهد شد.
28 انتظار عادلان شادمانی است، اما امید شریران ضایع خواهد شد.
29 طریق خداوند به جهت کاملان قلعه است، اما به جهت عاملانِ شرّ هلاکت می‌باشد.
30 مرد عادل هرگز متحرک نخواهد شد، اما شریران در زمین ساکن نخواهند گشت.
31 دهان صدیقان حکمت را می‌رویاند، اما زبان دروغگویان از ریشه کنده خواهد شد.
32 لبهای عادلان به امور مرضیه عارف است، اما دهان شریران پر از دروغ‌ها است.
فصل 9
1 حکمت، خانه خود را بنا کرده، و هفت ستونهای خویش را تراشیده است.
2 ذبایح خود را ذبح نموده و شراب خود را ممزوج ساخته و سفره خود را نیز آراسته است.
3 کنیزان خود را فرستاده، ندا کرده است، بر پشتهای بلند شهر:
4 «هر که جاهل باشد به اینجا بیاید، و هر که ناقص‌العقل است،» او را می‌گوید.
5 «بیایید از غذای من بخورید، و از شرابی که ممزوج ساخته‌ام بنوشید.
6 جهالت را ترک کرده، زنده بمانید، و به طریق فهم سلوک نمایید.
7 هر که استهزاکننده را تأدیب نماید، برای خویشتن رسوایی را تحصیل کند، و هر که شریر را تنبیه نماید برای او عیب می‌باشد.
8 استهزاکننده را تنبیه منما مبادا از تو نفرت کند، اما مرد حکیم را تنبیه نما که تو را دوست خواهد داشت.
9 مرد حکیم را پند ده که زیاده حکیم خواهد شد. مرد عادل را تعلیم ده که علمش خواهد افزود.
10 ابتدای حکمت ترس خداوند است، و معرفتِ قدوسْ فطانت می‌باشد.
11 زیرا که به واسطه من روزهای تو کثیر خواهد شد، و سالهای عمر از برایت زیاده خواهد گردید.
12 اگر حکیم هستی، برای خویشتن حکیم هستی. و اگر استهزا نمایی به تنهایی متحمّل آن خواهی بود.»
13 زن احمق یاوه‌گو است، جاهل است و هیچ نمی‌داند،
14 و نزد در خانه خود می‌نشیند، در مکانهای بلند شهر بر کرسی،
15 تا راه‌روندگان را بخواند، و آنانی را که به راههای خود براستی می‌روند.
16 هر که جاهل باشد به اینجا برگردد، و به ناقص‌العقل می‌گوید:
17 «آبهای دزدیده شده شیرین است، و نان خفیه لذیذ می‌باشد.»
18 و او نمی‌داند که مردگان در آنجا هستند، و دعوت‌شدگانش در عمقهای هاویه می‌باشند.
